Bu zahmetin öncelikli nedeni soyut metaların somut meta ilişkisine dönüştüğü halkaların da soyut ilişkiler zinciri içinde olmasıdır. Örneğin kültüre ait metalar P(ara)-M(eta)-P(ara) ilişkisinde çoğunlukla bir yanı ile para olarak somutlanabilirken, meta olarak kolay somutlanamazlar. Marx’ın terimi olan “zihinsel”, genel terim olarak “kültürel” metalara dair bu zahmet o kadar güçlüdür ki, onu analiz etme zahmetine girmeyenlerin ilk söylediği türkü “Marx yanıldı” ifadelerinden oluşan bir uzun hava girişidir. Özellikle önlerine post eki takan akımlar mide ile ilgili metalarda Marx’ın başarısının hakkını teslim etseler de, zihinsel metalarda aynı başarıyı gör(e)medikleri için ilk işleri Marx’ı mahkum etmek olmuştur.
Hele ki Sovyetler Birliği’nin çözülmesi ve emperyalizmin yeni biçimi olan küreselleşme ve onun da getirdiği küresel teknolojileşme sonrasında Marx’ı mahkum etmek yeterli kalmamış, “Marx’ı yok sayma” temel bir anlayışa dönüşmüştü.
Ancak kapitalizmin küresel hakimiyetini ilanı bizzat kapitalizm tarafından hem ekonomik hem de toplumsal şiddetli krizlerle yadsındığı vakit, özellikle Batılı entelektüeller Marx’ı yeniden hatırladılar. Son yıllarda Avrupa ve ABD’de Marx’ın eserlerine, hem okuyucu hem de akademik olarak, artan “ani ilgi” basit bir entelektüel çaba değil, kapitalizmin krizini anlama ve çözme çabasından başka bir şey değildir.
M@rx’a Geri Dönmek
Marx’a yönelen bu ilgi kendisini özellikle, kapitalizmin dönüşüme uğramasının bir sonucu olarak ağırlığı artan hizmet sektörünün analizlerinden, yaşam alanlarının (kentler gibi) kapitalist biçimde uğradıkları tahribata ve bu tahribata karşı yükselen toplumsal hareketlerin incelemesine kadar geniş bir alanda göstermekte. Bu geniş inceleme alanları içinde, özellikle internetin dünyadaki kapsamı ile birlikte, medya ve yeni medya da Marx’ın kavramları ile düşünülen, kritik edilen alanların başında geliyor.
M@rx Geri Döndü kitabı “iletişimin eleştirel ekonomi politiği” çalışmalarını kapsayan makalelerden oluşmuş bir çalışma. Ancak kitabın ismindeki Marx’ın geri döndüğü iddiası pek de doğru bir iddia değil. Asıl olan şey kitabın çeviri editörü olan ve kitaba kısa bir giriş yazısı ile katkı sunan Funda Başaran’ın dediği gibi “iletişim alanında” çalışanların “Marx’a geri dönmesidir.”
“İletişim ağları kapitalist ekonominin gelişerek sürmesinin enformasyonunu taşıdığı denli, kapitalizmin yıkılmasının enformasyonunu da taşır” argümanı kitabın sadece Marx’ın düşüncelerini “yorumlama” aracı olarak değil, aynı zamanda “değiştirme” aracı olarak da kullanıldığının göstergelerinden birisi.
Kitap Christian Fuchs ve Vincent Mosco editörlüğünde iletişim endüstrisi ve buna bağlı olası tüm ilişkileri Marx’ın temel kuramları aracılığı ile ele alan makalelerden oluşmakta.
Nicole Cohen güvencesiz kültürel emek; Mattias Ekman ilkel birikim sürecinde medya ve iletişim; Eran Fisher Facebook’ta kullanıcı özgür birey midir, meta mıdır; Richard Hall ve Bernd Stahl sayısal teknoloji ile metalaşan üniversiteler; Willaim Hebblewhite üretim ve iletişim aracı olarak internet; Vincent Manzerolle ve Ate Mikolla Kjosen sermaye birikimi ve sayısallaştırma ilişkisi; Robert Prey ağ toplumunda iktidar çözümlemesi; Jernej Prodnik eleştirel medya ve iletişim çalışmalarında metanın rolü; Jens Schröter internet ve kapitalist kriz; Andreas Wittel özgür yazılım emeğine karşılık denetlenebilir yazılım emeği karşılaştırdığı makaleleri ile kitaba katkı sağlamışlar. Ayrıca kitabın editörleri olan Fuchs ve Mosco’nun eleştirel iletişim çalışmalarında Marksizmin ne tür olanaklar sağladığını tartışan giriş makalesi ile, söz konusu bilişim alanını Marx, Medya, Meta, Sermaye Birikimi başlığıyla ekonomi politiğin perspektifinden tartışan Funda Başaran’ın metni alanla ve sınıf siyaseti ile ilgilenenler için kaçırılmayacak metinler.
Çalışma Marx’ın ve de Marksizm’in çağımızda “işe yaramadığı” argümanını hala ısıtarak insanların önüne koyan liberal, gerici safsatalara karşı çok ciddi ve güncel argümanlar ortaya koyuyor.
Kitap özellikle akademisyenler başta olmak üzere internet ve yeni medyanın kapitalizmle ilişkisine odaklanmış okuyucular için güçlü argümanlara sahip bir çalışma olarak karşımızda duruyor.
NotaBene-Bilişim Janus’un Çehresi Dizisi
M@rx Geri Döndü kitabı NotaBene Yayınlarının “iki yüzlü Yunan tanrısına” atfen adlandırılan Janus’un Çehresi Dizisi’nden çıktı. Yayınevi Janus’un artık iki yüzü olmadığını, “çehresi ele geçirilmez ve kolay kolay tanınmaz biçimde kaotik” bir yapıya dönüştüğünü belirtiyor. Bu nedenle “çehrenin kaotik yapısını Marksizmin perspektifinden incelemek, alanın ekonomi politiğine öncelik vererek belirlenim kazandırmaya buradan başlamak ve ‘yeni dünya’nın nasıl döndüğünü bilişim tartışmaları eşliğinde açıklamayı” Janus’un Çehresi Dizisi’nin temel amacı olarak belirlenmiş.
M@rx Geri Döndü, kitabın kolektifliğine uygun olarak Funda Başaran editörlüğünde Gökçe Baydar, Zafer Kıyan, Hakan Yüksel, Banu Durdağ, Zeynep Saygın Sarbay, Aylin Aydoğan ve Özgün Dinçer tarafından çevrilmiş. ‘Janus’un Çehresi Dizisi’nin ilk kitabı olan M@rx Geri Döndü, Funda Başaran ve Diyar Saraçoğlu editörlüğünde, Ümit Akıncı, Aylin Aydoğan, Cansu Başak, Necati Duran, Banu Durdağ, Ersin Vedat Elgür, Seda Gönül, İzlem Gözükeleş, Serhan Gül, İlker Kalaycı, Tahir Emre Kalaycı, Elem Güzel Kalaycı, Zafer Kıyan, Özgür Narin, Murat Naroğlu, Senem Oğuz, Hakan Yüksel’den oluşan yayın kolektifinin yakın gelecekteki çalışmaları için de güven sunuyor.
Ekip Janus’un Çehresi Dizisi’nin amaçlarına da uygun çevirileri ile Türkçedeki Marksist literatüre kayda değer çalışmaları kazandırmayı amaç edinmiş durumda. Hali hazırda çevirileri devam eden Christian Fuchs’un Social Media ve Digital Labour kitaplarının yanı sıra 2014 Eylül’üne yetişecek Ergin Bulut ve Michael A. Peters’ın editörlüğünde derlenen Cognitive Capitalism ve Notabene-Bilişim Janus’un Çehresi ekibinin bitirmek üzere olduğu Marksist Bilişim temalı derleme de yakında ilgili okurların değerlendirmelerine sunulacak.
M@RX GERİ DÖNDÜ, Der: Chiristian Fuchs, Vincent Mosco, Çev. Kolektif, NotaBene Yayınları, 2014.
0 yorum:
Yorum Gönder