Doğal felsefe, bilim ve batı felsefesinin temellerini atan, matematikçi ve felsefi diyalog yazarı Platon düşünce tarihinin en önemli filozoflarından biridir kuşkusuz. Felsefede yazılı geleneği başlatmış olması, eserleri günümüze kadar ulaşan ilk filozof olma özelliğini taşımasına olanak sağlamıştır. Kendi görüşlerinin yanı sıra hocası Sokrates’in düşüncelerini de yazıya aktararak hem entelektüel hem sanatsal açıdan büyük bir katkı sağlamıştır. Ayrıca, kaleme aldığı eşsiz diyaloglarla yüzyıllardır edebiyat dünyasında da etkisini sürdürmektedir.
Platon diyalogları gençlik, geçiş, olgunluk ve yaşlılık dönemleri olmak üzere dört ana bölümde incelenmektedir.
Yunan edebiyatının en seçkin eserlerinden biri olan Phaidon düşünürün geçiş döneminde kaleme aldığı oldukça önemli bir diyalogdur. Hem doğada hem de sosyal hayatta mutlak ve değişmez olanı irdelemiş olan Platon, geçiş dönemi çalışmalarında ahlakçı ve toplumsal incelemeleri için sofist öğretiyi temel almıştır genel olarak. Onların hazza dayanan hayat görüşlerinin karşına da hocası Sokrates’in “iyi” kavramı ile çıkmıştır.
Ruhun ölümsüzlüğü üzerine yazılmış olan Phaidon, ruhun duyuüstü olma özelliği ve ebediliği üzerine söyleşiler içerir. Eserde iletilmek istenen asıl düşünce elde edilen bilgilerin bir anımsama olduğudur. Ayrıca Platon’un idealar öğretisini geliştirdiği diyalog olma özelliğini de taşımaktadır. Diyalog bir tiyatro sahnesinin sergilenmesi gibi şekillenir. Ölmek üzere olan Sokrates ruhun ölümsüzlüğüne gerçekten inandığı için mutlu bir insan portresi çizer. Bedensel özellikler yok olup gitse de ruh asla yok olmaz. Bu nedenle insan, ruhunu ölümsüz şeylerle doldurmalıdır. Ruhu ölümsüzlükle doldurmanın tek yolu ise iyi bir insan olmaktan geçer. Bedensel hazlardan uzak durup ruhsal hazlara yönelen kişiler iyi olarak nitelendirilmişlerdir ve dolayısıyla onların ölümden korkmalarına gerek yoktur.
Yeri oldukça tartışmalı olan diğer önemli bir diyalog da “Şölen”dir. Çoğu yorumcuya göre bir geçiş eseri, bir grup yorumcuya göre ise olgunluk dönemine ait bir eser olarak nitelenen Şölen’in konusu aşktır. Aşka övgü dolu söyleşiler içeren bu eser, düşünürün en verimli çağında kaleme aldığı, felsefe ile edebiyatı bir araya getirdiği bir başyapıt niteliğindedir adeta. Eros’un dolayısıyla aşkın doğuşu, amacı ve doğası ele alınmaktadır. Bu aşk dört büyük aşk teorisinden biri olan Sokratik/ Platonik aşktır. Birebir çevrildiğinde “birlikte içme” anlamına gelen Symposion, fikir tartışmalarının yapıldığı, ilahi ve şiirlerin okunduğu manevi bir şölendir. Ayrıca Eski Yunan kültürüne ait kavramları içermesi açısından da oldukça önemlidir bu diyalog.
Philebos’da ise Platon’un hayatı boyunca üzerinde önemle durduğu bir konu olan “iyi hayat nedir?” düşüncesi son kez ve oldukça ayrıntılı bir şekilde irdelenmiştir. Bu eser düşünürün doğa meselelerini de ele alarak yeni bir dünya görüşüne ulaşmaya çalıştığı ve daha gerçekçi görüşlere sahip olduğu yaşlılık dönemine aittir. Bu diyalogda Protagoras, Gorgias ve Phadion’da ele almış olduğu hazcılık konusunu da tekrar tartışmaktadır. Daha doğrusu hazzın iyi yaşamdaki yerini belirleme çabasındadır. Ona göre haz, sadece fiziksel eksikliklerin giderilmesi değildir aynı zamanda ruhu zenginleştiren ve entelektüel açıdan yetkinlik sağlayan manevi bir olgudur.
Hocası Sokrates’in fikirlerine olan bağlılığını eserlerinde hissettirmiş olan Platon, felsefesini sürekli geliştirmiş ve olgunlaştırmış bir filozoftur. Phaidon, Philebos ve Şölen de onun Sokratesçi dönemini yansıtan en temel metinlerindendir. Bu üç eser eski Yunanca aslından,“Classical Loeb Library” edisyonları baz alınarak, Furkan Akder’in çevirisiyle okuyucusuyla yeniden buluşuyor. Phaidon, Philebos ve Şölen’in yanı sıra Platon Bütün Yapıtları dizisinde düşünürün diğer diyalogları; Mektuplar, Kriton, Ion, Alkibiades I-II, Euthyphron, Küçük Hippias, Meneksenos, Gorgias, Sokrates’in Savunması, Devlet Adamı, Menon, Sofist ve Lakhes de bulunuyor. Prof. Dr. Ahmet Cevizci tarafından yayıma hazırlanan bu eserler günümüz insanının fikirlerine ışık tutmaya devam ediyor.
Phaidon, Philebos, Şölen/ Platon/ Çev: Furkan Akderin/ Say Yayınları
Doğal felsefe, bilim ve batı felsefesinin temellerini atan, matematikçi ve felsefi diyalog yazarı Platon düşünce tarihinin en önemli filozoflarından biridir kuşkusuz. Felsefede yazılı geleneği başlatmış olması, eserleri günümüze kadar ulaşan ilk filozof olma özelliğini taşımasına olanak sağlamıştır. Kendi görüşlerinin yanı sıra hocası Sokrates’in düşüncelerini de yazıya aktararak hem entelektüel hem sanatsal açıdan büyük bir katkı sağlamıştır. Ayrıca, kaleme aldığı eşsiz diyaloglarla yüzyıllardır edebiyat dünyasında da etkisini sürdürmektedir.
0 yorum:
Yorum Gönder