Bir Mikro Alan İncelemesi: "Denizli" Politik Haritalar ve Eğilimler (Mehmet Emin KURNAZ)

"Türkiye’de mevcut siyasetin temel sosyo-politik fay hatlarının veya kırılma noktalarının yerellikteki kararlılık ve sürekliliklerden beslendiğini tespit eden çalışmaların son dönem artması ile, yerel siyasallıkların önemi son yıllarda yoğun biçimde hissedilmeye başlandı. Politik konumları gereği, farklı yerlerde duran ve çatışan toplumsal aktörlerin söylemlerine odaklanan ve bu yolla yerel filtrelerin önemini merkeze alan çalışmalar ile, siyasi süreçlerin arka planında yatan, söylemsel analizlerin temas edemediği derin maddi temelleri sorunsallaştıran çalışmaların bir arada ele alındığı zengin araştırma tasarımları ortaya çıktı. Böyle çalışmalar, siyasal alana dair yapılacak sosyolojik çözümlemelerin toplumsalın asli merkezinden, sosyal ilişki ağlarından, sınıfsal konumlardan, siyasal aktörlerin strateji ve yatkınlıklarından ayrışık kavranamayacağı gerçeğini net bir şekilde ortaya koymaktadır."

Güney Çeğin’in, Laodikya Yayınevi tarafından Ağustos-2013 tarihli basılan, “ Denizli- Politik Haritalar ve Eğilimler” başlıklı çalışması da bu minvalde siyasetin ana dinamiğinin yerellik olduğu vurgusunu merkeze alarak, hem yerelliklerin kendi aktörlerini nasıl ürettiğini hem de toplumsal aktörlerin öznel-politik stratejilerini nasıl inşa ettiklerini inceleyen bir çalışma. Ekseriyetle üzerinde durulan asıl yoğunluk yine 1990’lardan itibaren ekonomik ve sosyo-kültürel bazda dinamik yapıya sahip Denizli’deki siyasal yapı ve aktörlerin sosyal, ekonomik ve tarihsel koşullar içinde geliştirdikleri öznel siyasal stratejilerin sorgulanması olarak okunabilir. Bu bakımdan çalışma, gerek mikro-siyasi düzlemde Denizli’yi gerekse ülkedeki siyasi yapının hemen her farklılığını barındırması bakımından makro-siyasi yapıyı anlamada bir kaldıraç işlevi görebilir.

Güney Çeğin’in ifadesiyle çalışmanın temel amacı; “ yerel aktörlerin birbirleriyle nasıl iletişime geçtiklerini anlamak, siyasal pratiklerini gerçekleştirdikleri esnada öznelliklerini nasıl inşa ettiklerini araştırmak ve bu süreçlerin arka planındaki “alan etkisini” (field effect) ortaya koymak.”

Yapısal-İnşaacı Sosyolojinin Temel İlkeleri, Türkiye’de Siyasal Alanın Sosyo-Tarihsel Yapısı, 2000 Sonrası Denizli’de Mahalle ve Siyasi Parti Profilleri ve Söylem Analizi olarak toplam dört bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde sosyolojide alan analizleri yoluyla maddi hayatın ritmini ve onun gündelik üretimi içindeki dönüşümlerini ilişkisel metodlarla inceleyen Fransız sosyoloğu Pierre Bourdieu sosyolojisi ve onun topolojik mantıksal yaklaşımı çerçevesinde “yapısal-inşacı araştırma modeli” tanıtılıyor.

Bourdieu’nun söz konusu araştırma modeline uygun olarak ele alınan çalışmanın ikinci bölümünde Denizli siyasal mikro-kozmosunu bütünsel bir analiz içinde anlamlandırmak için meselenin makro boyutuna yani Türkiye siyasal alnının genel bir değerlendirmesine girişilmiş. Bu bölümde genel yapısal bir tarih okumasıyla Osmanlı’dan bugüne uzanan sosyo-kültürel ve ekonomik gelişmeler genel hatlarıyla değerlendirilmiş.

Üçüncü bölümde, Denizli’de son on yıl içinde yapılan genel ve yerel seçimlerin sonuçları “mütekabiliyet analizleri, haritaları ve Bertin çizelgeleri” ile sunularak, Denizli’nin sosyo-politik tablosunun zaman-mekan yatkınlıklar ve partiler parametreleri ekseninde dökümü çıkarılmış. Elde edilen sonuçlar üzerinden Denizli’deki siyasal farklılaşma, dönüşüm ve sürekliliklerin biçim ve süreklilikleri değerlendirilmiş.

Son bölüm ise, bir önceki bölümün ortaya koyduğu yapısal analizlerin sonuçlarıyla bağlantılı biçimde kalitatif tekniklere dayanarak yürütülen araştırma bulgularının analizine ayrılmış. Denizli’de 78 ayrı mahallede, 132 kişilik temsil matrisi üzerinden gerçekleşen çalışmada AKP, CHP, MHP ve BDP başta olmak üzere meclis dışında bulunan partilerin taraftarlarıyla da mülakatlar gerçekleştirilmiş. Yapılan mülakatlarda, bir taraftan siyaset dünyasının genel çizgilerinin gündelik hayat içindeki yansımaları, bireysel tavırlar, örnekler, kanaat ve değerler etrafında kavranmaya çalışılırken diğer taraftan mikro-siyasal düzlem ve makro siyasal düzlem temelinde zihniyet taraması yapılmış.

Yapılan söylem analizleri sonucu araştırmacının, özellikle mecliste temsil edilen dört siyasi parti seçmeni için ortaya çıkardığı ilginç bulgular söz konusu. Çeğin bu bağlamda; Denizli’de yerel siyasete dair parti taraftarlarının hassasiyetlerini, Kürt sorununa dair yaklaşımları, Ergenekon davasına dair düşünceleri, din ve siyaset algısını, ordu ve demokrasiye dair yaklaşımları, kısacası iç ve dış politikaya dair ortaya çıkan söylemleri analiz ediyor. Çeğin; buna göre AKP’li seçmeni pek çok siyasi perspektifi kapsaması ve sağın merkezi konumuna gelmesi bakımından “çok-yönlü”, CHP’li seçmeni kalıplaşmış katolog dilinden ötürü “pasif”, MHP’li seçmeni oldukça bariz kötümser tavrıyla “sinik” ve BDP’li seçmeni de ideolojik donanım açısından “aktif” olarak tanımlamış. Çalışmada, siyasetin arka planını şekillendiren daha başka ilginç bulgulara da tanık olacaksınız.

Denizli- Politik Haritalar ve Eğilimler başlıklı bu çalışma; araştırma yöntemi, makro ve mikro düzlemlerdeki incelemeleri ve bilhassa söylem analizleri üzerinden mevcut reel politik yapıyı bilimsel bulgulara dayalı ele alması bakımından yayınevinin de belirttiği üzere “2013 Haziran’ında ülkemizde yükselen siyasi atmosfere pararel olarak, hararetle gündeme gelen yerel ve genel seçim tartışmalarına yönelik açılımlar sağlamaya da aday nitelikte”. 

Denizli Politik Haritalar ve Eğilimler, Güney ÇEĞİN, Laodikya Yayınevi