“Gelin önce birbirimizi anlayalım...
Gelin önce birbirimizin acılarına saygı gösterelim...
Gelin önce birbirimizi yaşatalım.” Hrant Dink
Hrant Dink yazmaya ilk olarak 90’lı yıllarda günlük Ermenice yayımlanan Nor Marmara gazetesinde “Çutak” (Erm. Keman) rumuzuyla Ermeni tarihine ilişkin Türkiye’de çıkan kitapların eleştirilerini yazarak başladı. Şu anda onun yazdığı bir kitabın eleştirisini yazmak bu bağlamda bir taraftan onur verici olurken diğer taraftan 19 Ocak 2007’nin karabasanı altında bir o kadar da can sıkıcı.
Aslına bakarsak Hrant Dink bir gazeteciden farklı olarak fikir ve eylem insanıydı. Her hafta yazdığı köşesinden 100 yıllık kangrenleşmiş sorunları olan iki halka seslenirdi. Her ne kadar o, “Türkiyeliyim... Ermeniyim... İliklerime kadar da Anadoluluyum” dese de her televizyona çıkışında konu ne olursa olsun, o iki halktan birini (Ermenileri) temsil eden pozisyonda oluyordu. Belki de bu yüzden Ermenilere olan nefretin bizatihi muhatabı oluyordu. Ermenilere karşı olan tüm nefret “Ermeni gazeteci” Hrant Dink’e yöneliyordu. Sonrasını biliyoruz… Koruyamadık onu…
Hrant Dink’in yükü de ağırdı bedeli de. Belki Soykırımda ölenlerin, belki “kılıç artıklarının”, belki diaspora Ermenilerinin belki de hepsinin mirasını sırtında taşıyordu o. Yük ağır mı ağırdı ama Hrant ahparig de kafasını koyduğunu yapan cinstendi. Onun sözünün bu güçlü etkisi basit bir ikna kabiliyeti ile açıklanamazdı. Karşısındakinin düşüncesine saygı duyan, anlamaya çalışan ve kendini onun yerine koyan bir dil vardı onda. Anadolu insanının ruhu vardı onda özü bir sözü birdi, coşkuluydu. Hrant ahparigdi işte!
Hrant Dink’in karakteri, hayatı ve fikirleri ayrıca öldürülmesi ve öldürülme şekli, toplumun farklı kesimlerden binlerce kişiyi 23 Ocak 2007’de olan cenazesinde buluşturmuştur. Son 6 yılda ise her 19 Ocak farklı kesimlerinin birbirleriyle dayanıştığı bir kardeşlik gününe dönüşmüştür. Öte yandan 19 Ocak’larda gösterilen dayanışma ne yazık ki 20 Ocak’larda yerini toplumsal hafızanın yitimine ve duyarsızlığa bırakmıştır. Hrant Dink’in devam eden cinayet davası sürecinde ısrarlı bir kalabalığın çabasına rağmen bu kalabalık sönülmenmiş ve toplumsal duyarlılık birçok davada olduğu gibi bu davada da azalmıştır. Ülkede azmettiricisinin devlet olduğu birçok cinayet ve zorbalık toplumsal muhalefetin desteğini yeterince kazanamamış ve dayanışma kültürünü yaratamamıştır.
“Kitapsız yazarın” kitabı
Kendini “kitapsız bir yazar” olarak tanımlayan Hrant Dink’in ilk kitabı olan “İki Yakın Halk İki Uzak Komşu” TESEV Dış Politika Programı’nın projelerinden biridir. Kitabın önsözünü yazan Etyen Mahçupyan’ın bize aktardığı; kitabın projeye başlarken Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin boyutlarını ele alan ve aynı zamanda Türk-Ermeni ilişkisine ve sorunların çözümüne bakan “soğukkanlı” bir metin olması planlanırken Hrant Dink’in coşkusu ve kendi düşüncelerin eğip bükmeden olduğu gibi yazması projenin istikametini değiştirmişti. Yine Mahçupyan’ın bize aktardığına göre projedeki bu istikamet değişikliği metnin rafa kalkmasına yayınlanmasına ve ileri bir tarihe ertelenmesine neden olmuştu. Bu erteleme ne yazık ki kitabın basılmasını Hrant Dink’in aramızdan alındığı 19 Ocak 2007’den sonraya yani Haziran 2008’e bırakmıştı. Hrant Dink Vakfı’nın yayımladığı kitap vakfın da ilk göz ağrısıdır.İki Yakın Halk İki Uzak Komşu’da Hrant Dink, Agos ve BirGün’deki köşe yazılarına benzer yalın bir dil kullanarak, tarihin, uluslar arası ilişkilerin ve politikanın soğuk terimlerine karşın o kendine has samimi dilini kitabına da yansıtmıştır. Okuyanın bam teline değen İki Yakın Halk İki Uzak Komşu, Türk-Ermeni İlişkilerine giriş niteliğinde bir kitap olmasının yanı sıra Türklere ve Ermenilere barış ve uzlaşmayı anlatan bir kitaptır. İki tarafın derdini de anlayan, iki tarafa da dert anlatan Hrant Dink, Ermeni soykırımı gibi tarihin en çetrefilli konusuna bile olanca coşkusu, umudu ve karşısındaki anlayan üslubu ile çözümü sunmaktadır: “Ermeni Soykırımı konusunda şu gerçeği bir kez daha özetlemekte yarar var: Türkiye’nin bugün önündeki problem ne ‘inkar’ ne de ‘ikrar’ sorunudur. Türkiye’nin temel sorunu ‘idrak’tır. Aslolan, Türk toplumunun tarihsel gerçekliğin farkına varmasıdır. Bu da ancak Türkiye’deki demokrasi mücadelesinin gelişmesiyle mümkün olur. İdrak sürecinde ise Türkiye’nin ciddi bir şekilde alternatif tarih etüdüne ve bunun için de demokratik bir ortama ihtiyacı var. İdrak sürecini yaşamakta olan bir toplumun bireylerine içeriden inkarı ya da dışarıdan ikrarı siyasal baskılarla ya da yasalarla dayatmak, benzer bir işgüzarlıktır. Böylesi bir yöntem, idrak sürecine indirilecek en büyük darbedir. İdrak edilmemiş bir inkarın veya ikrarın hiç kimseye yararı olmaz…” (s. 63)
Üç bölümden oluşan kitap hâlihazırdaki Türkiye-Ermenistan arasındaki ilişkisizlik durumunu, bu ilişkisizliğin tarihi ve ekonomik arka planını anlatmaktadır. Bunun yanı sıra kitapta Türk-Ermeni ilişkisizliği ile Soykırım gibi tarihi konulara Hrant Dink’in önerdiği çözümleri görmekteyiz. Ayrıca kitabın ekler bölümünde Hrant Dink’in ‘’Ermeni Konferansı’’ diye medyada adlandırılan olaylı “İmparatorluğun Çöküş Döneminde Osmanlı Ermenileri: Bilimsel Sorumluluk ve Demokrasi Sorunları” başlıklı konferanstaki konuşması ile TBMM AB Uyum Komisyonu ile Dışişleri Komisyonu’nun TBMM binasında ortaklaşa gerçekleştirdiği, Ermeni Sorunu’nun ele alındığı toplantıda yaptığı iki konuşma da bulunmaktadır. Özetle “İki Yakın Halk İki Uzak Komşu” Türk-Ermeni ilişkileri üzerine fikir sahibi olmak isteyenler için birebirdir.
0 yorum:
Yorum Gönder